Erfgoed

Weert is een stad met een rijke cultuur en historie. In een akte van 1062 wordt de plaats ‘Wertha’ voor het eerst genoemd. De naam betekent ‘land omgeven door water en moerassen’. De plaats ontwikkelde zich steeds meer en kreeg een stedelijk aanzien. Er kwamen grachten, wallen en poorten. In 1414 krijgt Weert marktrechten en komt de stad volledig tot bloei.

Het Weert van nu kent nog steeds dat authentieke karakter van vroeger. Zo wordt de binnenstad van Weert omringd door de Singels, die liggen op de plaats waar vroeger de grachten lagen. Op de plekken waar vroeger de stadspoorten waren, staan nu nog kanonnen. En niet te vergeten: de vele monumenten in de gemeente Weert. Om de vele monumenten in de gemeente Weert niet te vergeten. In Weert houden we de geschiedenis levend met het Erfgoedcluster, het Gemeentearchief en Museum W. 

Van Horne's in Weert

Met de komst van de Van Horne's in het midden van de dertiende eeuw begon de stadswording van Weert. Tal van overblijfselen in de historische binnenstad herinneren ons aan de Van Horne’s. Neem bijvoorbeeld de locaties waar de familie woonden: de Aldenborgh en de Nijenborgh aan de Biest. Philips de Montmorency, de laatste graaf van Horne, speelde een belangrijke rol in de tijd van de opstand van de Nederlanden tegen Filips II, de koning van Spanje. Samen met prins Willem van Oranje en de graaf van Egmont hoorde hij tot een groep belangrijke edelen. Om orde op zaken te stellen na de Beeldenstorm, werden de opstandige graven van Horne en Egmont opgepakt. Wegens hoogverraad werden ze berecht en ter dood veroordeeld door de Raad van Beroerten. Op 5 juni 1568 werden de twee edelen onthoofd in Brussel. In 2018, precies 450 jaar later, werd deze historische gebeurtenis herdacht in Weert met het ‘Van Hornejaar’.

Monumenten

Wat zou Weert zijn zonder de St. Martinuskerk, het ‘kasteel’ op de Biest of de Oude Munt? De vele monumenten in de gemeente zijn een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van Weert. Er zijn meer dan 60 rijksbeschermde monumenten en bijna 200 gemeentelijk beschermde monumenten. Denk aan oude panden met schitterende, authentieke gevels. Ook zijn er tal van kunstschatten en zo'n 40 kerken, kloosters en kapellen bewaard gebleven. Ook de ‘jongere’ monumenten, zoals de vele molens en monumenten uit de wederopbouwperiode, zoals de Lichtenberg of het Fatima Huis, spelen een belangrijke rol in het totaalplaatje van Weert.

Alle monumenten vind je op de website van het Erfgoedcluster. 

Onderaan deze pagina is het monumentenbeleidsplan te downloaden (pdf-bestand).

Herijking monumentenlijst

Sinds 1987 zijn inmiddels in Weert 217 gemeentelijke monumenten aangewezen. Onlangs is een onderzoek uitgevoerd naar actualisatie van deze lijst. De conclusie is dat de gemeentelijke monumentenlijst evenwichtig is samengesteld en een goed beeld geeft van de (bouw)geschiedenis van Weert.
De lijst biedt ook voldoende differentiatie en geografische spreiding. Op het gebied van archeologische monumenten wordt aangeraden een aantal structuren nader te onderzoeken. De periode van gebouwen na 1940 is nog ondervertegenwoordigd in de lijst. Met het aanwijzen van wederopbouw-gebouwen en jongere bouwkunst kan dit worden verholpen.
Uit het onderzoek komt ook een aantal potentiële gemeentelijke monumenten naar voren. Met de eigenaren van die panden wordt contact opgenomen voor een vervolgonderzoek. De resultaten van het onderzoek zijn te raadplegen via www.erfgoedhuisweert.nl. Het onderzoek is ook onderaan deze pagina te downloaden (pdf-bestand).

Open Monumentendag

Ieder jaar vragen we aandacht voor de vele monumenten, tijdens de Open Monumentendag. In het tweede weekend van september zijn dan diverse monumenten opengesteld. Ook zijn er dan allerlei activiteiten die te maken hebben met de geschiedenis van Weert.

Archeologie

Archeologische vindplaatsen en de daarbij horende verhalen liggen veelal verborgen in de bodem. Bij archeologisch onderzoek komen allerlei historische overblijfselen weer voor het voetlicht. Die vondsten worden beschreven op de website van het Erfgoedcluster. Ook ligt Weert op de route van de ArcheoRoute. Die route leid je langs belangrijke archeologische vindplaatsen in Limburg, die te herkennen zijn aan een hoge stalen speer. Met een smartphone kunnen de bijbehorende verhalen tot leven worden gebracht. Het uiteindelijke resultaat is een parelketting aan ‘levende’ archeologie, door heel Limburg.

Ieder jaar vragen we aandacht voor archeologie tijdens de Nationale Archeologiedagen, in het tweede weekend van oktober.

Historische wandeling

De stadsgidsen van Weert organiseren allerlei wandelingen door de binnenstad. Zo is er een historische ‘Van Hornewandeling' langs diverse plekken die te maken hebben met de Van Horne’s: de Paterskerk, het Franciscushuis, de St. Martinuskerk en –toren, De Oude Munt. Samen met een stadsgids of zelfstandig met een wandelroute kun je de historische binnenstad verkennen.